Frank Vedekind: FRANCISKA
Frank Vedekind: FRANCISKA
moderni mirakul u pet činova
Prevod: Bojana Denić
Režija: Jug Đorđević
Dramaturgija: Tijana Grumić
Muzika: Nevena Glušica
Scenografija: Andreja Rondović
Kostim: Velimirka Damjanović
Scenski pokret: Aleksandra Arizanović
Igraju (po azbučnom redu):
Vesna Kljajić Ristović
Vladimir Grbić
Geza Kučera ml.
Dimitrije Dinić
Dina Dedović Tomić
Igor Greksa
Isidora Vlček
Ljubiša Ristović
Miloš Macura
Minja Peković
Sanja Moravčić
Srđan Sekulić
Inspicijent: Goran Grubišić
Suflerka: Vesna Galešev
O PISCU
Godine 1918. Bertolt Breht je prisustvovao sahrani nemačkog dramskog pisca Franka Vedekinda. Kasnije je u svom dnevniku zapisao: "Stajali su zbunjeni u cilindrima, kao oko strvine lešinara. Unezverene vrane."
Vedekind je bio prorok u tami. Pisac ispred svog vremena. Moralista koji je nosio masku nemorala, bio je teror nemačke buržoazije, čas hvaljen kao svetac, a čas osuđivan kao đavo. Nije pripadao nijednoj grupi, niti bio pretplaćen na bilo koju političku ideologiju trenutka, a njegove ekspresionističke vizije prethodile su usponu ekspresionizma za čak nekoliko decenija.
Tokom života Franka Vedekinda njegove drame su bile zabranjivane i izvođene samo u cenzurisanim verzijama. Smatrali su ih čistom pornografijom, jer se usudio da se bavi pitanjima seksualnih sloboda i oslobađanja, problemima adolescencije i sazrevanja, pitanjima identiteta, trenucima tenzije među polovima i temama nerazumevanja i nasilja. Vedekindov jezik bio je briljantan i poetičan, izgrađen uglavnom od kaskada kratkih rečenica koje su se često sastojale od samo jedne ili dve reči, poput verbalne razmene između pištolja. Nјegove drame razbile su sve klišee pozorišta svog vremena zbog čega se danas smatra jednim od začetnika savremene drame.
O REDITELJU
Jug Đorđević (1993) diplomirao je pozorišnu i radio režiju na Fakultetu dramskih umetnosti u Beogradu u klasi prof. Nikole Jevtića i Dušana Petrovića. Tokom studija režirao komad Sare Radojković "Chatroom – pogrešan profil" (2014) u Omladinskom pozorištu DADOV, kao i deo omnibusa "Triptih za tinejdžera" (2016) Strahinje Madžarevića u istom pozorištu. Diplomsku predstavu "Kaskader" autora Strahinje Madžarevića režirao je na jubilarnom desetom Festivalu internacionalnog studentskog teatra u Beogradu.
Na festivalu "Borini Dani" 2015. godine u Vranju režirao je scensko čitanje drame "Ilustrovana enciklopedija nestajanja" Božidara Kneževića, nagrađene na konkursu Sterijinog pozorja za originalni domaći dramski tekst. Radio kao asistent režije na produkcijama u Pozorištu "Boško Buha" ("San letnje noći", r: Đ.Tešić), Pozorištu na Terazijama ("Mama Mia" i "Fantom iz opere", r: J. Radivojević) i u Narodnom pozorištu u Beogradu ("Marija Stjuart", r: M. Lolić; "Sirano", r: I. Vuković; "Carstvo nebesko", r: J. Lorenci).
Prvu profesionalnu režiju potpisuje u Pozorištu "Bora Stanković" u Vranju na predstavi po tekstu Tijane Grumić "Kepler 452-b". Za istu predstavu Tijana i Jug podelili su Specijalnu nagradu za novu pozorišnu osećajnost na 54. Festivalu profesionalnih pozorišta Srbije Joakim Vujić u Novom Pazaru, a predstava se našla i u takmičarskoj selekciji 63. Sterijnog pozorja 2018. godine. Iste godine režira komad Ognjena Obradovića "Kako održavati fikus" u Narodnom pozorištu u Užicu, a predstavom "Triptih o radnicima" (tekst: Sara Radojković, Strahinja Madžarević i Tijana Grumić) u njegovoj režiji, otvara se novo Gradsko pozorište u Čačku. Decembra 2018. godine režira komad "Dolče vita" Jelene Paligorić u Operi i pozorištu Madlenianum. Početkom 2019. godine u Kraljevačkom pozorištu režira tekst "Sumnja" DŽona P. Šenlija. Iste godine na 55. Festivalu profesionalnih pozorišta Srbije Joakim Vujić u Kraljevu dobija specijalnu nagradu za režiju predstava "Sumnja" i "Triptih o radnicima". Krajem 2019. godine režira "Nečistu krv" u dramatizaciji Tijane Grumić, u pozorištu "Bora Stanković" u Vranju, kao i komad "Jedan Edip" Armanda Nascimenta Roze u Narodnom pozorištu u Nišu.
Dobitnik je nagrade za najbolju režiju na 5. Pozorišnom proleću u Šapcu, za režiju predstave "Nečista krv". Početkom 2021. u Beogradskom dramskom pozorištu režira komad R. V. Fasbindera "Kišne kapi na vrelom kamenju", kao i "Tramvaj zvani želja" Tenesija Vilijamsa u Narodnom pozorištu u Somboru. Iste godine u Gradskom pozorištu u Čačku režira komad "O Gilgamešu" Tijane Grumić, kao i njen tekst "Fleke" u Kraljevačkom pozorištu, a krajem 2021. godine u Nikšićkom pozorištu režira "Osvrni se u gnijevu" DŽona Ozborna. Nakon toga, 2022. godine režira Molijerovog "Mizantropa" u Beogradskom dramskom pozorištu i "Uspavanku za Aleksiju Rajčić" Đorđa Kosića u Narodnom pozorištu u Beogradu. Predstava "Uspavanka za Aleksiju Rajčić" je na 68. Sterijinom pozorju nagrađena, između ostalog, i Sterijinom nagradom za najbolju predstavu festivala, dok je na 25. Teatar festu "Petar Kočić" u Banjaluci Đorđević dobio nagradu za najbolju režiju. U martu 2023. godine u Hartefakt kući u Beogradu Jug Đorđević i Tijana Grumić rade autorski projekat "Pre nego što počnemo", a iste godine i predstavu "Ništa nećemo zaboraviti" u pozorištu "Bora Stanković" u Vranju, rađenu prema knjigama Vere Cenić o svom golootočkom iskustvu. U aprilu ove godine u Hrvatskom narodnom kazalištu u Splitu premijerno je izvedena predstava "Mačka na vrućem limenom krovu" po tekstu Tenesija Vilijamsa u režiji Juga Đorđevića.
O TEKSTU I PREDSTAVI
Već u podnaslovu dramskog teksta Franciska - moderni mirakul u pet činova autor nam jasno stavlja do znanja šta je ključ za čitanje ove drame. Ovaj podnaslov, naime, može se posmatrati kao svojevrsna Vedekindova ironija, imajući u vidu ogromnu količinu pisaca koji su se bavili misterijama i mirakulima na samom početku XX veka, kada je napisana i ova drama. Pored ove, prve naznake moguće interpretacije Franciske, važno je imati u vidu i elemente ekspresionizma koji su u ovoj, poznoj fazi Vedekindovog stvaralaštva, još više došli do izražaja nego u njegovim ranijim radovima, ali i nezaobilazno poređenje ove drame sa Geteovim Faustom, zbog kog se još naziva i ženskim Faustom. Međutim, i pored očiglednih paralela i kontrasta sa Geteovom dramom, Franciska Franka Vedekinda je mnogo više od toga. Napisan 1910. godine, kao jedan od poslednjih Vedekindovih komada, Franciska u središte događanja stavlja istoimenu mladu devojku koja sklapa pakt sa đavolom u nameri da sazna kako je to biti muškarac s obzirom na to da su sve slobode ovog sveta namenjene upravo muškarcima da ih iskuse. Prerušena u muškarca, Franciska dobija dve godine da uživa u muškim slobodama, nakon čega treba da postane ljubavnica Fajta Kunca, svojevrsnog Mefista Vedekindovog komada. Nije bez razloga to što se baš ova drama često ističe kao najbujnije i najživopisnije Vedekindovo delo. NJegov blistav i zvonak jezik, živopisni i ispunjeni željom likovi, odnosno čudesne situacije u kojima se nalaze opiru se ustaljenim konvencijama i prevazilaze sva očekivanja. Budući da je ovo prvo izvođenje ovog teksta u Srbiji osećali smo veliku odgovornost i trudili se da ga na scenu postavimo u svoj svojoj punoći i raskošnosti, a vodeći se svim pomenutim osobenostima teksta i autorove jedinstvene i revolucionarne poetike. To nam je otvorilo put ka jednoj specifičnoj slobodi, razigranosti i lakoći u procesu rada, ali i prkosu konvencijama koji je svojstven upravo glavnoj junakinji ove priče.
Tijana Grumić, dramaturškinja
Narodno pozorište Subotica srdačno zahvaljuje na podršci:
Kompanijama Gorki list i Voda Voda, Vinariji Podrum Tošići, Bioskopu Abazija, Pivari Patuljak i Pabu Samo pivo, Destileriji Raičević, Mlekari Subotica Imlek